ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ

Τα παλιά αναγνωστικά προσέγγιζαν τη γιορτή των Χριστουγέννων μέσα από πεζά κείμενα αλλά και από ποιήματα. Τα ποιήματα του  Γ. Δροσίνη και του Κ. Παλαμά είχαν τον πρώτο λόγο. 

Τα συνοδεύουν απλές εικόνες, συνήθως σκίτσα, ή και καθόλου εικόνα και κείμενα που έχουν να κάνουν τα περισσότερα με τη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων. Επίσης και κάποια ανάλαφρα κειμενάκια και ποιηματάκια κυρίως για μικρότερες τάξεις.

Στο παρακάτω ποίημα που το βρίσκουμε από το Αναγνωστικό του 1917 (από το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο) παρουσιάζεται εμπέδωση μιας σειράς γραμμάτων (κεφαλαίων και μικρών). Εδώ να σημειώσουμε ότι το βιβλίο ακολουθούσε χρονική σειρά, αφού παρουσίαζε τη ζωή τριών παιδιών μιας μικροαστικής οικογένειας μέσα σε έναν χρόνο. Έτσι γύρω στα Χριστούγεννα παρουσιαζεται το παρακάτω ποίημα.

Να και μερικά άλλα μαθήματα Χριστουγέννων μέσα από παλιά αναγνωστικά

1929

 1946 

 

 1956

 1961

 1965

 

 1967

 1972 

1977

ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΠΟΔΙΕΣ

Όλοι οι σημερινοί 50άρηδες θυμούνται τον απαράβατο κανόνα του "παλιού σχολείου": "Η όμοια εμφάνιση των μαθητών και ιδίως των μαθητριών". Οι τιμωρίες ήταν βαριές εάν κάποια μαθήτρια δεν ερχόταν στο σχολείο με την πατροπαράδοτη μπλε ποδιά και τον συνοδευτικό άσπρο γιακά. 

 

ποδιά και σάκα της εποχής

Για το εκπαιδευτικό σύστημα και τα δεδομένα της εποχής, η  μπλε σχολική ποδιά, μαρτυρούσε την ιδιότητα του μαθητή, υπηρετούσε την ομοιομορφία των μελών της μαθητικής κοινότητας. Για ορισμένους μάλιστα ακόμη πιο συντηρητικούς, ήταν η έκφραση της συνοχής της μαθητικής κοινότητας.

Μάλιστα ακόμα και σήμερα σε κάποιες χώρες όπως π.χ. στη Μ. Βρετανία πιστεύουν ότι οι μαθητές όταν πηγαίνουν με στολή στο σχολείο βοηθιούνται περισσότερο στο να επικεντρωθούν στη μάθηση. 

 σχολείο στη Μ. Βρετανία

Έτσι, κάθε Σεπτέμβριο, γινόταν το πέρασμα των μαθητριών από τα πολυκαταστήματα αλλά και τις βιοτεχνίες για να δοκιμάσουν τις καινούριες ποδιές, που φυσικά και εδώ υπήρχε ...μόδα. 

Έτσι υπήρχαν ποδιές φτηνές για παιδιά που οι γονείς τους δεν είχαν μεγάλη οικονομική άνεση αλλά και πανάκριβες ποδιές που η μόδα απαιτούσε να τις αγοράσουν όσοι είχαν άνεση οικονομική. 

Μάλιστα είχε ποδιές ακριβές, (300 - 400 δρχ.) αλλά και πανάκριβες "by Tseklenis" που έφτανε και το 1/3 του μισθού...

 

εφημερίδα "ΝΕΑ" (1980)

Οι διαφημίσεις πάμπολλες την εποχή εκείνη...

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1982 ο υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, Λευτέρης Βερυβάκης αποφάσισε την κατάργηση της υποχρεωτικής χρήσης της σχολικής ποδιάς. 

 

Λ Βερυβάκης

Οι μαθητές υποδέχτηκαν τα νέα με χαρά, καθώς οι περισσότεροι υποστήριζαν ότι η σχολική ενδυμασία τους καταπίεζε. Ιδιαίτερα τα κορίτσια απαλλάχτηκαν από τη μπλε ποδιά με τον άσπρο γιακά και τα άσπρα καλτσάκια που τις περιόριζε. Τα κορίτσια, με την κατάργηση της ποδιάς, βρήκαν ευκαιρία να φορέσουν λίγο πιο κοντές φούστες και το μέχρι τότε απαγορευμένο καλσόν.... 

Οι πιο προοδευτικοί συμφώνησαν με το μέτρο του υπουργού, γιατί πίστευαν πως η ομοιομορφία στο ντύσιμο των μαθητών εμπόδιζε την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και έκανε τα σχολεία να μοιάζουν με στρατόπεδα. Αντίθετα, οι πιο παραδοσιακοί υποστήριξαν ότι με την κατάργηση της σχολικής ποδιάς θα χανόταν η ταυτότητα των μαθητών και θα επικρατούσε ασυδοσία στην εξωτερική εμφάνιση, ειδικά των κοριτσιών. 

Τον πρώτο καιρό δεν έβγαλαν όλοι οι μαθητές την ποδιά και συνέχισαν να τη φορούν. Ίσως και από συνήθεια… Έτσι, σε πολλές φωτογραφίες του 1982 - 1983 το ντύσιμο των μαθητών είναι «ανάμεικτο»....

Πολλοί θυμούνται τα χρόνια που φορούσαν τη σχολική τους ποδιά με νοσταλγία. Η αλήθεια είναι ότι το μέτρο καταργήθηκε χωρίς αντιδράσεις. Άλλωστε δεν είχε κανένα ουσιαστικό συμβολισμό και η εποχή σήκωνε πολλές «αλλαγές».... 

Αναγνωστικά με ποδιές στο εξώφυλλο

ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ

Ο Ευρυτάνας Ζ. Παπαντωνίου, (σε συνεργασία με τον Δημοσθένη Ανδρεάδη, τον Αλέξανδρο Δελμούζο, τον Παύλο Νιρβάνα και τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη και σε εικονογράφηση του Π. Ρούμπου) το 1918 επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου, συγγράφει κατ’ εντολή του Υπ. Παιδείας το πρώτο αναγνωστικό (Γ' τάξης) στη δηµοτική ελληνική γλώσσα: «Τα Ψηλά Βουνά». 

Για πρώτη φορά η γλώσσα που μιλούσαν οι Έλληνες διδάσκεται στις νεότερες γενιές με ένα έργο που υπήρξε ουσιαστικό και αξεπέραστο κατόρθωµα στη φτωχή ιστορία της ελληνικής παιδαγωγικής λογοτεχνίας.

Η απλή αφήγηση και η ζωντανή γλώσσα του Ζαχαρία Παπαντωνίου καθιστούν το βιβλίο αυτό ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα και αξεπέραστα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Μια παρέα παιδιών τελειώνουν το σχολείο και αποφασίζουν να κάνουν διακοπές, µε προτροπή του δασκάλου τους, στα ψηλά βουνά της Ευρυτανίας.
Εκεί έρχονται σε επαφή με τη ζωή του βουνού, τις ομορφιές της φύσης, δημιουργούν μια κοινότητα με ρόλους και αρμοδιότητες για τον καθένα.
Μαθαίνουν να λύνουν τα προβλήματά τους και να ξεπερνούν τις δυσκολίες της ζωής, ενώ γίνονται δάσκαλοι για τον Λάμπρο, το μικρό τσοπανόπουλο που διψάει για μάθηση. 

Tο όραµα της νεανικής αυτεξουσιότητας γίνεται πραγματικότητα. Μαθαίνουν να αγαπούν την Ελλάδα, τον εαυτό τους.

"Τα Ψηλά Βουνά" προκάλεσαν λυσσαλέες αντιδράσεις και κάηκαν δηµοσίως από τις κυβερνήσεις µετά το 1920. Το βιβλίο, που αποτελεί κοµβικό σταθµό στην ιστορία της νεοελληνικής σχολικής και παιδικής λογοτεχνίας, επέστρεψε στα σχολεία µε τη νέα εκπαιδευτική µεταρρύθµιση της κυβέρνησης Βενιζέλου το 1929 και το 1933.

Το 1974 "Τα Ψηλά Βουνά" ξανατυπώθηκαν για τα δηµοτικά σχολεία της Μεταπολίτευσης. Σήµερα "Τα Ψηλά Βουνά" είναι η πρώτη επιλογή στα προγράµµατα φιλαναγνωσίας.

Είπαν για τα "Ψηλά Βουνά":

"Με τα Ψηλά Βουνά εισέρχεται εις το δηµοτικό σχολείο η Ελλάς. Πόση ζωή, πόση ποίησης, πόση χάρη κατοικεί εκεί µέσα! Δεν ηξεύρω τι περισσότερο και τι ωραιότερο θα µπορούσε να επιθυµούσε κανείς ως αναγνωστικόν βιβλίον."- Π. Νιρβάνας

"Έργο βαθιάς ελληνικότητας της γραφής µε εξαίρετη τυπογραφική καλαισθησία." Παλαµάς – Ξενόπουλος

"Πάσα έκφρασις είναι εικών, πάσα διήγησις είναι ποίηµα." Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος

"Είναι από τα βιβλία που ξυπνούν τους λαούς και τους κάνουν µεγάλους." Σ. Σπεράντζας

Τα "Ψηλά Βουνά", παίζονται και σαν θεατρική παράσταση, στην πόλη μας, στο θέατρο "Ολύμπιον" από την Παιδική Σκηνή του Νέου Θεάτρου Θεσσαλονίκης και σε  σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα.

Κατεβάστε τα "Ψηλα Βουνά" σε pdf ΚΛΙΚ

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

(δε συμπεριλαμβάνονται ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Βελεστινλής)