ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΠΑΛΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ

Τα παλιά αναγνωστικά προσέγγιζαν τη γιορτή των Χριστουγέννων μέσα από πεζά κείμενα αλλά και από ποιήματα. Τα ποιήματα του  Γ. Δροσίνη και του Κ. Παλαμά είχαν τον πρώτο λόγο. 

Τα συνοδεύουν απλές εικόνες, συνήθως σκίτσα, ή και καθόλου εικόνα και κείμενα που έχουν να κάνουν τα περισσότερα με τη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων. Επίσης και κάποια ανάλαφρα κειμενάκια και ποιηματάκια κυρίως για μικρότερες τάξεις.

Στο παρακάτω ποίημα που το βρίσκουμε από το Αναγνωστικό του 1917 (από το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο) παρουσιάζεται εμπέδωση μιας σειράς γραμμάτων (κεφαλαίων και μικρών). Εδώ να σημειώσουμε ότι το βιβλίο ακολουθούσε χρονική σειρά, αφού παρουσίαζε τη ζωή τριών παιδιών μιας μικροαστικής οικογένειας μέσα σε έναν χρόνο. Έτσι γύρω στα Χριστούγεννα παρουσιαζεται το παρακάτω ποίημα.

Να και μερικά άλλα μαθήματα Χριστουγέννων μέσα από παλιά αναγνωστικά

1929

 1946 

 

 1956

 1961

 1965

 

 1967

 1972 

1977

ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΠΟΔΙΕΣ

Όλοι οι σημερινοί 50άρηδες θυμούνται τον απαράβατο κανόνα του "παλιού σχολείου": "Η όμοια εμφάνιση των μαθητών και ιδίως των μαθητριών". Οι τιμωρίες ήταν βαριές εάν κάποια μαθήτρια δεν ερχόταν στο σχολείο με την πατροπαράδοτη μπλε ποδιά και τον συνοδευτικό άσπρο γιακά. 

 

ποδιά και σάκα της εποχής

Για το εκπαιδευτικό σύστημα και τα δεδομένα της εποχής, η  μπλε σχολική ποδιά, μαρτυρούσε την ιδιότητα του μαθητή, υπηρετούσε την ομοιομορφία των μελών της μαθητικής κοινότητας. Για ορισμένους μάλιστα ακόμη πιο συντηρητικούς, ήταν η έκφραση της συνοχής της μαθητικής κοινότητας.

Μάλιστα ακόμα και σήμερα σε κάποιες χώρες όπως π.χ. στη Μ. Βρετανία πιστεύουν ότι οι μαθητές όταν πηγαίνουν με στολή στο σχολείο βοηθιούνται περισσότερο στο να επικεντρωθούν στη μάθηση. 

 σχολείο στη Μ. Βρετανία

Έτσι, κάθε Σεπτέμβριο, γινόταν το πέρασμα των μαθητριών από τα πολυκαταστήματα αλλά και τις βιοτεχνίες για να δοκιμάσουν τις καινούριες ποδιές, που φυσικά και εδώ υπήρχε ...μόδα. 

Έτσι υπήρχαν ποδιές φτηνές για παιδιά που οι γονείς τους δεν είχαν μεγάλη οικονομική άνεση αλλά και πανάκριβες ποδιές που η μόδα απαιτούσε να τις αγοράσουν όσοι είχαν άνεση οικονομική. 

Μάλιστα είχε ποδιές ακριβές, (300 - 400 δρχ.) αλλά και πανάκριβες "by Tseklenis" που έφτανε και το 1/3 του μισθού...

 

εφημερίδα "ΝΕΑ" (1980)

Οι διαφημίσεις πάμπολλες την εποχή εκείνη...

Στις 6 Φεβρουαρίου του 1982 ο υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, Λευτέρης Βερυβάκης αποφάσισε την κατάργηση της υποχρεωτικής χρήσης της σχολικής ποδιάς. 

 

Λ Βερυβάκης

Οι μαθητές υποδέχτηκαν τα νέα με χαρά, καθώς οι περισσότεροι υποστήριζαν ότι η σχολική ενδυμασία τους καταπίεζε. Ιδιαίτερα τα κορίτσια απαλλάχτηκαν από τη μπλε ποδιά με τον άσπρο γιακά και τα άσπρα καλτσάκια που τις περιόριζε. Τα κορίτσια, με την κατάργηση της ποδιάς, βρήκαν ευκαιρία να φορέσουν λίγο πιο κοντές φούστες και το μέχρι τότε απαγορευμένο καλσόν.... 

Οι πιο προοδευτικοί συμφώνησαν με το μέτρο του υπουργού, γιατί πίστευαν πως η ομοιομορφία στο ντύσιμο των μαθητών εμπόδιζε την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και έκανε τα σχολεία να μοιάζουν με στρατόπεδα. Αντίθετα, οι πιο παραδοσιακοί υποστήριξαν ότι με την κατάργηση της σχολικής ποδιάς θα χανόταν η ταυτότητα των μαθητών και θα επικρατούσε ασυδοσία στην εξωτερική εμφάνιση, ειδικά των κοριτσιών. 

Τον πρώτο καιρό δεν έβγαλαν όλοι οι μαθητές την ποδιά και συνέχισαν να τη φορούν. Ίσως και από συνήθεια… Έτσι, σε πολλές φωτογραφίες του 1982 - 1983 το ντύσιμο των μαθητών είναι «ανάμεικτο»....

Πολλοί θυμούνται τα χρόνια που φορούσαν τη σχολική τους ποδιά με νοσταλγία. Η αλήθεια είναι ότι το μέτρο καταργήθηκε χωρίς αντιδράσεις. Άλλωστε δεν είχε κανένα ουσιαστικό συμβολισμό και η εποχή σήκωνε πολλές «αλλαγές».... 

Αναγνωστικά με ποδιές στο εξώφυλλο

ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ

Ο Ευρυτάνας Ζ. Παπαντωνίου, (σε συνεργασία με τον Δημοσθένη Ανδρεάδη, τον Αλέξανδρο Δελμούζο, τον Παύλο Νιρβάνα και τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη και σε εικονογράφηση του Π. Ρούμπου) το 1918 επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου, συγγράφει κατ’ εντολή του Υπ. Παιδείας το πρώτο αναγνωστικό (Γ' τάξης) στη δηµοτική ελληνική γλώσσα: «Τα Ψηλά Βουνά». 

Για πρώτη φορά η γλώσσα που μιλούσαν οι Έλληνες διδάσκεται στις νεότερες γενιές με ένα έργο που υπήρξε ουσιαστικό και αξεπέραστο κατόρθωµα στη φτωχή ιστορία της ελληνικής παιδαγωγικής λογοτεχνίας.

Η απλή αφήγηση και η ζωντανή γλώσσα του Ζαχαρία Παπαντωνίου καθιστούν το βιβλίο αυτό ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα και αξεπέραστα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Μια παρέα παιδιών τελειώνουν το σχολείο και αποφασίζουν να κάνουν διακοπές, µε προτροπή του δασκάλου τους, στα ψηλά βουνά της Ευρυτανίας.
Εκεί έρχονται σε επαφή με τη ζωή του βουνού, τις ομορφιές της φύσης, δημιουργούν μια κοινότητα με ρόλους και αρμοδιότητες για τον καθένα.
Μαθαίνουν να λύνουν τα προβλήματά τους και να ξεπερνούν τις δυσκολίες της ζωής, ενώ γίνονται δάσκαλοι για τον Λάμπρο, το μικρό τσοπανόπουλο που διψάει για μάθηση. 

Tο όραµα της νεανικής αυτεξουσιότητας γίνεται πραγματικότητα. Μαθαίνουν να αγαπούν την Ελλάδα, τον εαυτό τους.

"Τα Ψηλά Βουνά" προκάλεσαν λυσσαλέες αντιδράσεις και κάηκαν δηµοσίως από τις κυβερνήσεις µετά το 1920. Το βιβλίο, που αποτελεί κοµβικό σταθµό στην ιστορία της νεοελληνικής σχολικής και παιδικής λογοτεχνίας, επέστρεψε στα σχολεία µε τη νέα εκπαιδευτική µεταρρύθµιση της κυβέρνησης Βενιζέλου το 1929 και το 1933.

Το 1974 "Τα Ψηλά Βουνά" ξανατυπώθηκαν για τα δηµοτικά σχολεία της Μεταπολίτευσης. Σήµερα "Τα Ψηλά Βουνά" είναι η πρώτη επιλογή στα προγράµµατα φιλαναγνωσίας.

Είπαν για τα "Ψηλά Βουνά":

"Με τα Ψηλά Βουνά εισέρχεται εις το δηµοτικό σχολείο η Ελλάς. Πόση ζωή, πόση ποίησης, πόση χάρη κατοικεί εκεί µέσα! Δεν ηξεύρω τι περισσότερο και τι ωραιότερο θα µπορούσε να επιθυµούσε κανείς ως αναγνωστικόν βιβλίον."- Π. Νιρβάνας

"Έργο βαθιάς ελληνικότητας της γραφής µε εξαίρετη τυπογραφική καλαισθησία." Παλαµάς – Ξενόπουλος

"Πάσα έκφρασις είναι εικών, πάσα διήγησις είναι ποίηµα." Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος

"Είναι από τα βιβλία που ξυπνούν τους λαούς και τους κάνουν µεγάλους." Σ. Σπεράντζας

Τα "Ψηλά Βουνά", παίζονται και σαν θεατρική παράσταση, στην πόλη μας, στο θέατρο "Ολύμπιον" από την Παιδική Σκηνή του Νέου Θεάτρου Θεσσαλονίκης και σε  σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα.

Κατεβάστε τα "Ψηλα Βουνά" σε pdf ΚΛΙΚ

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

(δε συμπεριλαμβάνονται ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Βελεστινλής)

 

ΣΧΟΛΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, ΠΑΡΕΛΘΟΝ - ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ

Ένα power point για να μήν παραπονιόμαστε εμείς τα παιδιά για τα σχολεία μας γιατί τα παλιά και τα μελλοντικά παιδιά δεν έκαναν και δε θα κάνουν τόσο ωραίο μάθημα όπως εμείς με τους καταπληκτικούς μας δασκάλους.

 ΚΛΙΚ

ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Αναφέραμε στην προηγούμενη ανάρτηση ότι μέχρι να επικρετήσει η δημοτική υπήρξαν μεγάλες αναταραχές σχετικά με το ποια "γλώσσα" θα πρέπει να μιλάμε. Τόσο μεγάλες που έφτασαν να αριθμούν ακόμα και νεκρούς (!!) αλλά και πολλούς τραυματίες και συλληφθέντες!

 

Αλλά ας δούμε από την αρχή όλα τα γεγονότα. Είπαμε ότι η γλώσσα που επικράτησε μετά την Τουρκοκρατία ήταν η καθαρεύουσα και κάπως έτσι πορεύτηκε η Ελλάδα για περίπου 150 χρόνια. Αλλιώς μιλούσαν μεταξύ τους και αλλιώς διάβαζαν στα βιβλία και μιλούσαν σε επίσημες συγκεντρώσεις. 

Κατά καιρούς και ενώ όλο και περισσότεροι λόγιοι υποστήριζαν την απλοποίηση της γλώσσας και αντικατάσταση της καθαρεύουσας με τη δημοτική, ξεσπούσαν διάφορα επεισόδια στους δρόμους της Αθήνας για την ελληνική γλώσσα. Κάπου εκεί στα 1901 είναι όταν ο συγγραφέας Αλέξανδρος Πάλλης, αποδίδει στη γνήσια γλώσσα του ελληνικού Λαού, το Ευαγγέλιο, τις τέσσερις αφηγήσεις των Ευαγγελιστών της Αγίας Γραφής, που τις ονόμασε «Η Νέα Διαθήκη κατά το Βατικανό Χειρόγραφο» (εκδόθηκαν από την εφημερίδα "Ακρόπολη" σε συνέχειες) και εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1901 με έξοδα της βσίλισσας Όλγας. Επίσης ο Πάλλης βοήθησε οικονομικά όσους συγγραφείς ήταν υπέρ της δημοτικής γλώσσας.

Αλέξανδρος Πάλλης, ο "χρηματοδότης" της δημοτικής.

Ο ιδρυτής και διευθυντής της εφημερίδας "Ακρόπολη" Βλάσης Γαβριηλίδης, φυσιογνωμία προοδευτική, έκρινε ότι «θεάρεστον έργον είναι» να φθάσει σε κάθε ελληνικό σπίτι και να «γίνει απολύτως αντιληπτόν» από κάθε Ορθόδοξο Έλληνα το Ευαγγέλιο. 

Αλλά αυτό ήταν και το τελειωτικό χτύπημα για τη γλώσσα. Συγκεκριμένα αντέδρασαν οι αρχαϊστές και έγινε μεγάλο "μπάχαλο". 

Οι υποστηρικτές της καθαρεύουσας αποκαλούν τους δημοτικιστές χλευαστικά «μαλλιαρούς» και τους κατηγορούν ως προδότες και ότι ενεργούν κατόπιν σλαβικού σχεδίου, που αποσκοπεί να προκαλέσει διχόνοιες στον Ελληνισμό. Το περίεργο (σε σχέση μάλιστα με τη σημερινή ζωή) είναι ότι κατά της δημοτικής ήταν και οι φοιτητές (!!) και με την παρακίνηση καθηγητών τους άρχισαν να διαμαρτύρονται. Ζήτησαν τη διακοπή των συνεχειών από την εφημερίδα αλλά δεν έμειναν μόνο εκεί αφού μέρα με τη μέρα όλο και περισσότεροι αντιδρούσαν.

Τελικά, στις 7 Νοεμβρίου μια ογκώδης και οχλοκρατική συγκέντρωση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, την οποία συγκάλεσαν αυτόκλητοι «γλωσσαμύντορες» και πολιτικάντηδες της ομάδας Δηλιγιάννη, κατέληξε σε φονικό. Οι χωροφύλακες, χάνοντας τον έλεγχο της κατάστασης πυροβόλησαν και μέσα στο πλήθος με τον τραγικό απολογισμό να είναι οκτώ έως έντεκα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, νεκροί. Επίσης, υπήρξαν 70 τραυματίες και 22 συλληφθέντες, οι οποίοι παρέμειναν στα κρατητήρια των στάβλων της Χωροφυλακής τρία εικοσιτετράωρα.

 Οι παραπάνω φοιτητικές αντιδράσεις έμειναν στην ιστορία με το όνομα "Ευαγγελικά" και οδήγησαν στην παραίτηση της κυβερνήσεως Θεοτόκη...

 Τελικά η Ακρόπολη αναγκάζεται να αποσύρει τις συνέχεις των Ευαγγελίων δηλώνοντας όμως ότι παραμένει υπέρμαχος της μετάφρασης του Ευαγγελίου.

Ανάλογες αντιδράσεις προκάλεσε δύο χρόνια μετά, η μετάφραση της "Ορέστειας" του Αισχύλου από τον Γεώργιο Σωτηριάδη, ενός «ευρυμαθούς ελληνιστού και διαπρεπούς αρχαιολόγου». Τον Νοέμβριο του 1903, φοιτητές, υποκινημένοι και αυτή τη φορά από τον καθηγητή τους Γεώργιο Μιστριώτη, διαδήλωσαν απαιτώντας να μην γίνει η παράσταση. Οι διαδηλώσεις κατέληξαν σε αιματηρά επεισόδια με έναν, ή κατά άλλες πηγές δύο, νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Τα θλιβερά αυτά επεισόδια έμειναν στην Ιστορία ως «Ορεστειακά».

 

 

...Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, το 1964, παραχώρησε την ελευθερία στους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν όποια από τις δυο γλώσσες ήθελαν, ενώ γινόταν η διδασκαλία και των δύο. Τελικά η καθαρεύουσα θα παραμείνει μέχρι το 1977, όταν όλα τα δημόσια έγγραφα στην Ελλάδα θα συντάσσονται πλέον στη Δημοτική, με απόφαση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μεγάλη βοήθεια προς αυτό έδωσε και η έκδοση της νεοελληνικής γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη...

  Κατεβάστε σε pdf τη Νεοελληνική Γραμματική του Μανόλη Τριανταφυλλίδη ΚΛΙΚ

Η ΚΑΘΑΡΕΥΟΥΣΑ

Στο νεοελληνικό κράτος, που γεννήθηκε από την επανάσταση του 1821, υπήρχε το ερώτημα και το δίλημμα ταυτόχρονα τι "γλώσσα" θα έπρεπε να μιλάνε οι Έλληνες. Οι πολλές κοινότητες είχαν και πολλές διαφορετικές διαλέκτους, ενώ η απουσία ελληνικού κρατικού μηχανισμού για πάνω από τέσσερις αιώνες οδήγησε τους Έλληνες όχι μόνο στο να είναι αγράμματοι με συνέπεια η γλώσσα να καταρρακώνεται, αλλά και στην υιοθέτηση πάρα πολλών ξενικών λέξεων, όπως τουρκικών, σλαβικών, αλλά και λατινικών, αναλόγως την περιοχή. Τελικά επικράτησε η καθαρεύουσα ως επίσημη εθνική γλώσσα. Η γλώσσα αυτή είχε «καθαριστεί» (έτσι πήρε και το όνομα) από τις ξενικές προσθήκες, χρησιμοποιούσε τους κανόνες των αρχαίων και της αρχαΐζουσας, αλλά είχε ως θεμέλιο λίθο τη λαϊκή γλώσσα. Στην επικράτηση της καθαρεύουσας σημαντικό λόγο είχε ο Αδαμάντιος Κοραής.

Όμως άλλη "γλώσσα" μιλούσαν τα παιδιά στο σχολείο και άλλη στις παρέες τους. Το ίδιο και στη βουλή από τους βουλευτές. Στα έδρανα μιλούσαν καθαρεύουσα και καθομιλουμένη στις μεταξύ τους συζητήσεις.

Έτσι η καθαρεύουσα ουσιαστικά δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ μαζικά από τον λαό. Κυριάρχησε σε οποιαδήποτε χρήση του γραπτού λόγου, εκτός από την ποίηση. Οι ποιητές δεν ακολούθησαν έναν ενιαίο τρόπο γραφής. Μερικοί έγραφαν μόνο στη δημοτική, κάποιοι μόνο στην καθαρεύουσα και άλλοι και στη δημοτική και στην καθαρεύουσα.

Η καθαρεύουσα χρησιμοποιούσε αποκλειστικά πολυτονικό σύστημα. Υπήρχαν τρεις τόνοι: η οξεία ( ´ ), η βαρεία ( ` ) και η περισπωμένη ( ῀ ) και δύο πνεύματα: η δασεία ( ῾ ) και η ψιλή ( ᾿ ).

 Η καθαρεύουσα καταργήθηκε το 1976 επί υπουργού Παιδείας Γεωργίου Ράλλη και μέχρι τότε υπήρχαν έντονες αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις για το ποια "γλώσσα" πρέπει να χρησιμοποιούμε, γεγονός που οδήγησε στο "Γλωσσικό Ζήτημα" που θα ασχοληθούμε όμως σε άλλη ανάρτηση.

Ορισμένα στοιχεία της καθαρεύουσας πέρασαν στη δημοτική και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, π.χ. «Θεού θέλοντος», «κατευθείαν», «εις το επανιδείν», «δώρον άδωρον», «εν καιρώ» κ.ά.

Η καθαρεύουσα χρησιμοποιείται ακόμη και μέχρι σήμερα από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας...

Για πολλές πολλές δεκαετίες, πολλοί θεωρούσαν μορφωμένους εκείνους που μιλούσαν στην καθαρεύουσα (μερικοί ακόμη το θεωρούν) και προσπαθούσαν να τους μιμηθούν. Έτσι περισσότερο το γέλιο έφερναν παρά τον θαυμασμό. Ας δούμε και δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Μια αληθινή ιστορία και κάποια σκηνή από ελληνική ταινία.

Χαρακτηριστικό λοιπόν είναι το εξής περιστατικό: Επί χούντας, σ’ ένα χωριό, κάποιος στρατιώτης σκότωσε κατά λάθος μια κατσίκα (η αιξ, της αιγός) και ο χωρικός ζητούσε αποζημίωση. Έστειλε, λοιπόν, ο χωροφύλακας το εξής τηλεγράφημα στο τάγμα: «Στρατιότις εφόνεφσεν εξ. Στοπ». Σε δύο ώρες κατέφθασε ο ταγματάρχης με συνοδεία για το μεγάλο κακό του φόνου των... έξι χωριανών!

 Η καθαρεύουσα... με γέλιο στον ελληνικό κινηματογράφο

 

 Να και ένα τραγούδι με λέξεις στην καθαρεύουσα

 

Η νήσος των Αζορών

 Στίχοι: Μέντης Μποσταντζόγλου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

 

 Ένα πλοίον ταξιδεύον με υπέροχον καιρόν
αιφνιδίως εξοκείλει ανοιχτά των Αζορών.

Κι ένας νέος με μιαν νέα, ωραιότατα παιδιά
φθάνουν κολυμβών γενναίως εις πλησίον αμμουδιά.

Ζώντας βίον πρωτογόνου και ο νέος με την κόρη
κοίταζαν και κάπου κάπου εάν έρχεται βαπόρι.

Αλλά φθάσαντος χειμώνος και μη φθάνοντος βαπόρι
απεβίωσεν ο νέος και απέθανεν η κόρη.

Αργότερα αργότερα πλησίασαν δυο κότερα
ήρθε κι ένα βαπόρι ματαίως ψάχνον για να βρει
ματαίως ψάχνον για να βρει τον νέον και την κόρη.

Κατηραμένη νήσος, νήσος των Αζορών,
που καταστρέφεις νέους και θάπτεις των κορών.

Να πέσει τιμωρία από τον ουρανόν
να λείψεις απ' τους χάρτας και των ωκεανών.

ΤΑ ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Ο Καποδίστριας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την παιδεία. Ίδρυσε το αλληλοδιδακτικό σχολείο, στο οποίο οι καλύτεροι μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων, με τη βοήθεια του δασκάλου, μάθαιναν τους μικρότερους να διαβάζουν και να γράφουν. Γρήγορα διαδόθηκαν σε όλη τη χώρα και μάλιστα στις αρχές του 1831 λειτουργούσαν σε όλη την επικράτεια 121 αλληλοδιδακτικά σχολεία με 10.000 μαθητές. 

Το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο στο Ναύπλιο, σήμερα λειτουργεί ως Δημαρχείο

Εικονική περιήγηση του κτιρίου και του χώρου γύρω από αυτόν ΚΛΙΚ

Η πρωινή διδασκαλία ξεκινούσε στις 9 το πρωί και κρατούσε έως τις 12 το μεσημέρι. Υπήρχε ένας μόνο δάσκαλος και με τη βοήθεια των πρωτόσχολων δηλαδή των μεγαλύτερων και πιο προχωρημένων παιδιών δίδασκαν τους μικρότερος και αδύναμους.

Στις 12 τα παιδιά επέστρεφαν στα σπίτια τους για φαγητό και ξεκούραση για να επανέλθουν 2 ώρες μετά και για άλλες τρεις ώρες μάθημα μέχρι τις 5 το απόγευμα.

Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν Γραμματική, Αριθμητική, Ιερά (Θρησκευτικά), Γραφή (Γραμμική Ιχνογραφία) και Ανάγνωση. Τα κείμενα που διάβαζαν ήταν κυρίως αποσπάσματα από τον Όμηρο.

Το πρώτο γνωστό ελληνικό αλφαβητάριο, τυπωμένο στη Βιέννη το 1771, με δαπάνη του Κ.Α Φιλιππίδου.

 

Σχολικό εγχειρίδιο Γλώσσας που περιλαμβάνει τους γραμματικούς κανόνες της νέας ελληνικής.

Αποθηκεύστε την σε pdf ΚΛΙΚ

Μετά τις 5 όποιος ήθελε, έπαιζε και λίγο στην αυλή του σχολείου... 

Οι μαθητές χωρίζονταν σε κλάσεις, ανάλογα με τις ικανότητές τους και για να περάσουν από μια κλάση σε μια άλλη έπρεπε να συμμετάσχουν σε εξετάσεις.

Χρησιμοποιούσαν κοντυλοφόρους και πλάκες για να γράφουν, αβάκια για να μετράν.

Στον τοίχο, πάνω από την έδρα ήταν ο "μαύρος πίναξ της ατιμώσεως" όπου γράφονταν οι αμελείς και άτακτοι μαθητές και στα 1856 πήρε το όνομα «Πίναξ μομφής», ώσπου το 1863 καταργήθηκε με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας. Αντίθετα στους επιμελείς μοιράζονταν παράσημα και πιττάκια, τα εύσημα δηλαδή του δασκάλου προς τους μαθητές. Οι μαθητές φορούσαν φουστανέλες.

Το 1834 με Βασιλικό διάταγμα ιδρύθηκαν τα ελληνικά σχολεία, τα οποία πήραν το όνομα «Αλληλοδιδακτικά Όθωνος», και περιλάμβαναν μαθητές των οποίων η ηλικία κυμαινόταν από 10 έως 40 ετών. Ένα από αυτά εγκαταστάθηκε και στην Τριπολιτσά.

Οι μαθητές έμπαιναν στην αίθουσα έκαναν πρώτα τη προσευχή τους και έπειτα έλεγαν τον Βασιλικό ύμνο, μετά από σύνθημα που ο δάσκαλος έδινε με τη σφυρίχτρα: « Τον Βασιλέα τον πρώτον Όθωνα, Δος δόξης στέφανον, την τύχην άφθαρτον, τον Βασιλέα μας σώσον Θεέ».

Οι πρώτοι δάσκαλοι δεν είχαν διπλώματα. Τα απόκτησαν μετά το 1835 που ιδρύθηκε το «Διδασκαλοδιδακτήριον», στο οποίο σπούδαζαν οι μελλοδιδάσκαλοι, όπως τους αποκαλούσαν. Αργότερα το 1852 με διάταγμα ιδρύθηκε το παρθεναγωγείο της Φιλεκπαιδευτικής εταιρείας, το Αρσάκειο. 

Αυτή ήταν η κατάσταση στα σχολεία μας ως το 1880, όταν πλέον έγινε ριζική μεταβολή στην Ελληνική εκπαίδευση.

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ - ΜΥΘΟΣ Ή ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;

Υπήρξε ή όχι το "κρυφό σχολειό;"

¨Το κρυφό σχολειό" Ο εξαιρετικός πίνακας του Ν. Γύζη

ίας. Πολλοί αναθεωρητές ιστορικοί επιχειρούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του και να το παρουσιάσουν ως έναν «εθνικό μύθο»....

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/ipirxe-i-ochi-to-krifo-scholio/

Λέγονται και γράφονται κατά καιρούς διάφορα σχετικά με το κρυφό σχολείο την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πολλοί αναθεωρητές ιστορικοί επιχειρούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του και να το παρουσιάσουν ως έναν «εθνικό μύθο»....   

Το σπουδαιότερο επιχείρημα των αρνητών του κρυφού σχολείου είναι το εξής: Οι Οθωμανοί Τούρκοι έδειξαν σε γενικές γραμμές ανοχή σε θέματα πίστης και εκπαίδευσης. Άρα, η ύπαρξη τέτοιου είδους «σχολείων» καθίστατο περιττή.... 

Άλλωστε και ο παρακάτω χάρτης που είναι παρμένος από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους παρουσιάζει τις έδρες των ανώτατων σχολείων από το 1669 - 1821.

Αφού λοιπόν λειτουργούσαν τόσα σχολεία "φανερά" ποιος ο λόγος να υπάρχει κρυφό σχολείο;

Χρονικά, η Τουρκοκρατία υπήρξε μια τεράστια περίοδος, η οποία ενέτασσε στους κόλπους της το σύνολο του Ελληνισμού. Συνεπώς, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια κατάσταση που ήταν ίδια στον χρόνο και τον χώρο. Κατά τους πρώτους δύο αιώνες, η μεταχείριση των υποδούλων υπήρξε πιο καταπιεστική με κύρια χαρακτηριστικά το παιδομάζωμα και τους βίαιους εξισλαμισμούς....
Οι φανατικοί μουσουλμάνοι στράφηκαν κατά οποιουδήποτε που δεν ακολουθούσε πιστά το Κοράνι.
Απο τον 17ο αιώνα και μετά τα πράγματα βελτιώνονται στην εκπαίδευση και οι Έλληνες αρχίζουν να ιδρύουν εκπαιδευτικά ιδρύματα πάντα όμως με τη βοήθεια της Εκκλησίας και άλλων Ελλήνων ευεργετών. Ίσως τότε τα κρυφά σχολεία να σταμάτησαν τη λειτουργία τους αν και ούτε αυτό είναι σίγουρο αφού οι κατά τόπου πασάδες είχαν διαφορετικές αντιλήψεις και αποφάσεις. 

Ο Γ. Μπαμπινιώτης λέει χαρακτηριστικά:

"Η Εκκλησία πρωτοστατεί στη διάσωση των ελληνικών γραμμάτων με το λεγόμενο "κρυφό σχολειό". Στην πραγματικότητα φαίνεται πως υπήρχε μια μορφή πρωτοβάθμιας παιδείας, που γινόταν με καθαρώς εκκλησιαστική πρωτοβουλία. Σίγουρα η όλη παιδεία επί Τουρκοκρατίας δεν ήταν αποκλειστικά της Εκκλησίας. Ωστόσο η πρωτοβάθμια, τα πρώτα γράμματα, πολύ συχνά ήταν μια διδασκαλία από ιερείς με βάση την Οκτώηχο (που περιείχε τροπάρια που ψάλλονται στην εκκλησία) και άλλα εκκλησιαστικά βιβλία". 

Γενικά, γραπτές μαρτυρίες για την ύπαρξη και λειτουργία κρυφών σχολειών (με τη γνωστή έννοια) στον ευρύτερο ελληνικό χώρο δεν έχουν βρεθεί. Είναι πολύ πιθανό, όμως, σε κάποια περιοχή ή περιοχές και για κάποιο διάστημα, οι συνθήκες μόρφωσης να ήταν ιδιαίτερα αντίξοες. Απ’ αυτό το γεγονός γενικεύτηκε η ιδέα του «κρυφού σχολειού».

Οπωσδήποτε η διαμάχη για την ύπαρξη ή όχι του κρυφού σχολείου θα συνεχιστεί με αμείωτη ένταση. Όμως κάτι το οποίο έχει εντυπωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο είναι δύσκολο να σβηστεί....

"Το κρυφό σχολειό" Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Π. Βρέλλη (Ιωάννινα)