ΣΧΟΛΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, ΠΑΡΕΛΘΟΝ - ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ

Ένα power point για να μήν παραπονιόμαστε εμείς τα παιδιά για τα σχολεία μας γιατί τα παλιά και τα μελλοντικά παιδιά δεν έκαναν και δε θα κάνουν τόσο ωραίο μάθημα όπως εμείς με τους καταπληκτικούς μας δασκάλους.

 ΚΛΙΚ

ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Αναφέραμε στην προηγούμενη ανάρτηση ότι μέχρι να επικρετήσει η δημοτική υπήρξαν μεγάλες αναταραχές σχετικά με το ποια "γλώσσα" θα πρέπει να μιλάμε. Τόσο μεγάλες που έφτασαν να αριθμούν ακόμα και νεκρούς (!!) αλλά και πολλούς τραυματίες και συλληφθέντες!

 

Αλλά ας δούμε από την αρχή όλα τα γεγονότα. Είπαμε ότι η γλώσσα που επικράτησε μετά την Τουρκοκρατία ήταν η καθαρεύουσα και κάπως έτσι πορεύτηκε η Ελλάδα για περίπου 150 χρόνια. Αλλιώς μιλούσαν μεταξύ τους και αλλιώς διάβαζαν στα βιβλία και μιλούσαν σε επίσημες συγκεντρώσεις. 

Κατά καιρούς και ενώ όλο και περισσότεροι λόγιοι υποστήριζαν την απλοποίηση της γλώσσας και αντικατάσταση της καθαρεύουσας με τη δημοτική, ξεσπούσαν διάφορα επεισόδια στους δρόμους της Αθήνας για την ελληνική γλώσσα. Κάπου εκεί στα 1901 είναι όταν ο συγγραφέας Αλέξανδρος Πάλλης, αποδίδει στη γνήσια γλώσσα του ελληνικού Λαού, το Ευαγγέλιο, τις τέσσερις αφηγήσεις των Ευαγγελιστών της Αγίας Γραφής, που τις ονόμασε «Η Νέα Διαθήκη κατά το Βατικανό Χειρόγραφο» (εκδόθηκαν από την εφημερίδα "Ακρόπολη" σε συνέχειες) και εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1901 με έξοδα της βσίλισσας Όλγας. Επίσης ο Πάλλης βοήθησε οικονομικά όσους συγγραφείς ήταν υπέρ της δημοτικής γλώσσας.

Αλέξανδρος Πάλλης, ο "χρηματοδότης" της δημοτικής.

Ο ιδρυτής και διευθυντής της εφημερίδας "Ακρόπολη" Βλάσης Γαβριηλίδης, φυσιογνωμία προοδευτική, έκρινε ότι «θεάρεστον έργον είναι» να φθάσει σε κάθε ελληνικό σπίτι και να «γίνει απολύτως αντιληπτόν» από κάθε Ορθόδοξο Έλληνα το Ευαγγέλιο. 

Αλλά αυτό ήταν και το τελειωτικό χτύπημα για τη γλώσσα. Συγκεκριμένα αντέδρασαν οι αρχαϊστές και έγινε μεγάλο "μπάχαλο". 

Οι υποστηρικτές της καθαρεύουσας αποκαλούν τους δημοτικιστές χλευαστικά «μαλλιαρούς» και τους κατηγορούν ως προδότες και ότι ενεργούν κατόπιν σλαβικού σχεδίου, που αποσκοπεί να προκαλέσει διχόνοιες στον Ελληνισμό. Το περίεργο (σε σχέση μάλιστα με τη σημερινή ζωή) είναι ότι κατά της δημοτικής ήταν και οι φοιτητές (!!) και με την παρακίνηση καθηγητών τους άρχισαν να διαμαρτύρονται. Ζήτησαν τη διακοπή των συνεχειών από την εφημερίδα αλλά δεν έμειναν μόνο εκεί αφού μέρα με τη μέρα όλο και περισσότεροι αντιδρούσαν.

Τελικά, στις 7 Νοεμβρίου μια ογκώδης και οχλοκρατική συγκέντρωση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, την οποία συγκάλεσαν αυτόκλητοι «γλωσσαμύντορες» και πολιτικάντηδες της ομάδας Δηλιγιάννη, κατέληξε σε φονικό. Οι χωροφύλακες, χάνοντας τον έλεγχο της κατάστασης πυροβόλησαν και μέσα στο πλήθος με τον τραγικό απολογισμό να είναι οκτώ έως έντεκα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, νεκροί. Επίσης, υπήρξαν 70 τραυματίες και 22 συλληφθέντες, οι οποίοι παρέμειναν στα κρατητήρια των στάβλων της Χωροφυλακής τρία εικοσιτετράωρα.

 Οι παραπάνω φοιτητικές αντιδράσεις έμειναν στην ιστορία με το όνομα "Ευαγγελικά" και οδήγησαν στην παραίτηση της κυβερνήσεως Θεοτόκη...

 Τελικά η Ακρόπολη αναγκάζεται να αποσύρει τις συνέχεις των Ευαγγελίων δηλώνοντας όμως ότι παραμένει υπέρμαχος της μετάφρασης του Ευαγγελίου.

Ανάλογες αντιδράσεις προκάλεσε δύο χρόνια μετά, η μετάφραση της "Ορέστειας" του Αισχύλου από τον Γεώργιο Σωτηριάδη, ενός «ευρυμαθούς ελληνιστού και διαπρεπούς αρχαιολόγου». Τον Νοέμβριο του 1903, φοιτητές, υποκινημένοι και αυτή τη φορά από τον καθηγητή τους Γεώργιο Μιστριώτη, διαδήλωσαν απαιτώντας να μην γίνει η παράσταση. Οι διαδηλώσεις κατέληξαν σε αιματηρά επεισόδια με έναν, ή κατά άλλες πηγές δύο, νεκρούς και πολλούς τραυματίες. Τα θλιβερά αυτά επεισόδια έμειναν στην Ιστορία ως «Ορεστειακά».

 

 

...Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου, το 1964, παραχώρησε την ελευθερία στους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν όποια από τις δυο γλώσσες ήθελαν, ενώ γινόταν η διδασκαλία και των δύο. Τελικά η καθαρεύουσα θα παραμείνει μέχρι το 1977, όταν όλα τα δημόσια έγγραφα στην Ελλάδα θα συντάσσονται πλέον στη Δημοτική, με απόφαση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μεγάλη βοήθεια προς αυτό έδωσε και η έκδοση της νεοελληνικής γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη...

  Κατεβάστε σε pdf τη Νεοελληνική Γραμματική του Μανόλη Τριανταφυλλίδη ΚΛΙΚ

Η ΚΑΘΑΡΕΥΟΥΣΑ

Στο νεοελληνικό κράτος, που γεννήθηκε από την επανάσταση του 1821, υπήρχε το ερώτημα και το δίλημμα ταυτόχρονα τι "γλώσσα" θα έπρεπε να μιλάνε οι Έλληνες. Οι πολλές κοινότητες είχαν και πολλές διαφορετικές διαλέκτους, ενώ η απουσία ελληνικού κρατικού μηχανισμού για πάνω από τέσσερις αιώνες οδήγησε τους Έλληνες όχι μόνο στο να είναι αγράμματοι με συνέπεια η γλώσσα να καταρρακώνεται, αλλά και στην υιοθέτηση πάρα πολλών ξενικών λέξεων, όπως τουρκικών, σλαβικών, αλλά και λατινικών, αναλόγως την περιοχή. Τελικά επικράτησε η καθαρεύουσα ως επίσημη εθνική γλώσσα. Η γλώσσα αυτή είχε «καθαριστεί» (έτσι πήρε και το όνομα) από τις ξενικές προσθήκες, χρησιμοποιούσε τους κανόνες των αρχαίων και της αρχαΐζουσας, αλλά είχε ως θεμέλιο λίθο τη λαϊκή γλώσσα. Στην επικράτηση της καθαρεύουσας σημαντικό λόγο είχε ο Αδαμάντιος Κοραής.

Όμως άλλη "γλώσσα" μιλούσαν τα παιδιά στο σχολείο και άλλη στις παρέες τους. Το ίδιο και στη βουλή από τους βουλευτές. Στα έδρανα μιλούσαν καθαρεύουσα και καθομιλουμένη στις μεταξύ τους συζητήσεις.

Έτσι η καθαρεύουσα ουσιαστικά δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ μαζικά από τον λαό. Κυριάρχησε σε οποιαδήποτε χρήση του γραπτού λόγου, εκτός από την ποίηση. Οι ποιητές δεν ακολούθησαν έναν ενιαίο τρόπο γραφής. Μερικοί έγραφαν μόνο στη δημοτική, κάποιοι μόνο στην καθαρεύουσα και άλλοι και στη δημοτική και στην καθαρεύουσα.

Η καθαρεύουσα χρησιμοποιούσε αποκλειστικά πολυτονικό σύστημα. Υπήρχαν τρεις τόνοι: η οξεία ( ´ ), η βαρεία ( ` ) και η περισπωμένη ( ῀ ) και δύο πνεύματα: η δασεία ( ῾ ) και η ψιλή ( ᾿ ).

 Η καθαρεύουσα καταργήθηκε το 1976 επί υπουργού Παιδείας Γεωργίου Ράλλη και μέχρι τότε υπήρχαν έντονες αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις για το ποια "γλώσσα" πρέπει να χρησιμοποιούμε, γεγονός που οδήγησε στο "Γλωσσικό Ζήτημα" που θα ασχοληθούμε όμως σε άλλη ανάρτηση.

Ορισμένα στοιχεία της καθαρεύουσας πέρασαν στη δημοτική και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, π.χ. «Θεού θέλοντος», «κατευθείαν», «εις το επανιδείν», «δώρον άδωρον», «εν καιρώ» κ.ά.

Η καθαρεύουσα χρησιμοποιείται ακόμη και μέχρι σήμερα από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας...

Για πολλές πολλές δεκαετίες, πολλοί θεωρούσαν μορφωμένους εκείνους που μιλούσαν στην καθαρεύουσα (μερικοί ακόμη το θεωρούν) και προσπαθούσαν να τους μιμηθούν. Έτσι περισσότερο το γέλιο έφερναν παρά τον θαυμασμό. Ας δούμε και δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Μια αληθινή ιστορία και κάποια σκηνή από ελληνική ταινία.

Χαρακτηριστικό λοιπόν είναι το εξής περιστατικό: Επί χούντας, σ’ ένα χωριό, κάποιος στρατιώτης σκότωσε κατά λάθος μια κατσίκα (η αιξ, της αιγός) και ο χωρικός ζητούσε αποζημίωση. Έστειλε, λοιπόν, ο χωροφύλακας το εξής τηλεγράφημα στο τάγμα: «Στρατιότις εφόνεφσεν εξ. Στοπ». Σε δύο ώρες κατέφθασε ο ταγματάρχης με συνοδεία για το μεγάλο κακό του φόνου των... έξι χωριανών!

 Η καθαρεύουσα... με γέλιο στον ελληνικό κινηματογράφο

 

 Να και ένα τραγούδι με λέξεις στην καθαρεύουσα

 

Η νήσος των Αζορών

 Στίχοι: Μέντης Μποσταντζόγλου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

 

 Ένα πλοίον ταξιδεύον με υπέροχον καιρόν
αιφνιδίως εξοκείλει ανοιχτά των Αζορών.

Κι ένας νέος με μιαν νέα, ωραιότατα παιδιά
φθάνουν κολυμβών γενναίως εις πλησίον αμμουδιά.

Ζώντας βίον πρωτογόνου και ο νέος με την κόρη
κοίταζαν και κάπου κάπου εάν έρχεται βαπόρι.

Αλλά φθάσαντος χειμώνος και μη φθάνοντος βαπόρι
απεβίωσεν ο νέος και απέθανεν η κόρη.

Αργότερα αργότερα πλησίασαν δυο κότερα
ήρθε κι ένα βαπόρι ματαίως ψάχνον για να βρει
ματαίως ψάχνον για να βρει τον νέον και την κόρη.

Κατηραμένη νήσος, νήσος των Αζορών,
που καταστρέφεις νέους και θάπτεις των κορών.

Να πέσει τιμωρία από τον ουρανόν
να λείψεις απ' τους χάρτας και των ωκεανών.

ΤΑ ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Ο Καποδίστριας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την παιδεία. Ίδρυσε το αλληλοδιδακτικό σχολείο, στο οποίο οι καλύτεροι μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων, με τη βοήθεια του δασκάλου, μάθαιναν τους μικρότερους να διαβάζουν και να γράφουν. Γρήγορα διαδόθηκαν σε όλη τη χώρα και μάλιστα στις αρχές του 1831 λειτουργούσαν σε όλη την επικράτεια 121 αλληλοδιδακτικά σχολεία με 10.000 μαθητές. 

Το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο στο Ναύπλιο, σήμερα λειτουργεί ως Δημαρχείο

Εικονική περιήγηση του κτιρίου και του χώρου γύρω από αυτόν ΚΛΙΚ

Η πρωινή διδασκαλία ξεκινούσε στις 9 το πρωί και κρατούσε έως τις 12 το μεσημέρι. Υπήρχε ένας μόνο δάσκαλος και με τη βοήθεια των πρωτόσχολων δηλαδή των μεγαλύτερων και πιο προχωρημένων παιδιών δίδασκαν τους μικρότερος και αδύναμους.

Στις 12 τα παιδιά επέστρεφαν στα σπίτια τους για φαγητό και ξεκούραση για να επανέλθουν 2 ώρες μετά και για άλλες τρεις ώρες μάθημα μέχρι τις 5 το απόγευμα.

Τα μαθήματα που διδάσκονταν ήταν Γραμματική, Αριθμητική, Ιερά (Θρησκευτικά), Γραφή (Γραμμική Ιχνογραφία) και Ανάγνωση. Τα κείμενα που διάβαζαν ήταν κυρίως αποσπάσματα από τον Όμηρο.

Το πρώτο γνωστό ελληνικό αλφαβητάριο, τυπωμένο στη Βιέννη το 1771, με δαπάνη του Κ.Α Φιλιππίδου.

 

Σχολικό εγχειρίδιο Γλώσσας που περιλαμβάνει τους γραμματικούς κανόνες της νέας ελληνικής.

Αποθηκεύστε την σε pdf ΚΛΙΚ

Μετά τις 5 όποιος ήθελε, έπαιζε και λίγο στην αυλή του σχολείου... 

Οι μαθητές χωρίζονταν σε κλάσεις, ανάλογα με τις ικανότητές τους και για να περάσουν από μια κλάση σε μια άλλη έπρεπε να συμμετάσχουν σε εξετάσεις.

Χρησιμοποιούσαν κοντυλοφόρους και πλάκες για να γράφουν, αβάκια για να μετράν.

Στον τοίχο, πάνω από την έδρα ήταν ο "μαύρος πίναξ της ατιμώσεως" όπου γράφονταν οι αμελείς και άτακτοι μαθητές και στα 1856 πήρε το όνομα «Πίναξ μομφής», ώσπου το 1863 καταργήθηκε με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας. Αντίθετα στους επιμελείς μοιράζονταν παράσημα και πιττάκια, τα εύσημα δηλαδή του δασκάλου προς τους μαθητές. Οι μαθητές φορούσαν φουστανέλες.

Το 1834 με Βασιλικό διάταγμα ιδρύθηκαν τα ελληνικά σχολεία, τα οποία πήραν το όνομα «Αλληλοδιδακτικά Όθωνος», και περιλάμβαναν μαθητές των οποίων η ηλικία κυμαινόταν από 10 έως 40 ετών. Ένα από αυτά εγκαταστάθηκε και στην Τριπολιτσά.

Οι μαθητές έμπαιναν στην αίθουσα έκαναν πρώτα τη προσευχή τους και έπειτα έλεγαν τον Βασιλικό ύμνο, μετά από σύνθημα που ο δάσκαλος έδινε με τη σφυρίχτρα: « Τον Βασιλέα τον πρώτον Όθωνα, Δος δόξης στέφανον, την τύχην άφθαρτον, τον Βασιλέα μας σώσον Θεέ».

Οι πρώτοι δάσκαλοι δεν είχαν διπλώματα. Τα απόκτησαν μετά το 1835 που ιδρύθηκε το «Διδασκαλοδιδακτήριον», στο οποίο σπούδαζαν οι μελλοδιδάσκαλοι, όπως τους αποκαλούσαν. Αργότερα το 1852 με διάταγμα ιδρύθηκε το παρθεναγωγείο της Φιλεκπαιδευτικής εταιρείας, το Αρσάκειο. 

Αυτή ήταν η κατάσταση στα σχολεία μας ως το 1880, όταν πλέον έγινε ριζική μεταβολή στην Ελληνική εκπαίδευση.

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ - ΜΥΘΟΣ Ή ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ;

Υπήρξε ή όχι το "κρυφό σχολειό;"

¨Το κρυφό σχολειό" Ο εξαιρετικός πίνακας του Ν. Γύζη

ίας. Πολλοί αναθεωρητές ιστορικοί επιχειρούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του και να το παρουσιάσουν ως έναν «εθνικό μύθο»....

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/ipirxe-i-ochi-to-krifo-scholio/

Λέγονται και γράφονται κατά καιρούς διάφορα σχετικά με το κρυφό σχολείο την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πολλοί αναθεωρητές ιστορικοί επιχειρούν να αμφισβητήσουν την ύπαρξη του και να το παρουσιάσουν ως έναν «εθνικό μύθο»....   

Το σπουδαιότερο επιχείρημα των αρνητών του κρυφού σχολείου είναι το εξής: Οι Οθωμανοί Τούρκοι έδειξαν σε γενικές γραμμές ανοχή σε θέματα πίστης και εκπαίδευσης. Άρα, η ύπαρξη τέτοιου είδους «σχολείων» καθίστατο περιττή.... 

Άλλωστε και ο παρακάτω χάρτης που είναι παρμένος από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους παρουσιάζει τις έδρες των ανώτατων σχολείων από το 1669 - 1821.

Αφού λοιπόν λειτουργούσαν τόσα σχολεία "φανερά" ποιος ο λόγος να υπάρχει κρυφό σχολείο;

Χρονικά, η Τουρκοκρατία υπήρξε μια τεράστια περίοδος, η οποία ενέτασσε στους κόλπους της το σύνολο του Ελληνισμού. Συνεπώς, δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια κατάσταση που ήταν ίδια στον χρόνο και τον χώρο. Κατά τους πρώτους δύο αιώνες, η μεταχείριση των υποδούλων υπήρξε πιο καταπιεστική με κύρια χαρακτηριστικά το παιδομάζωμα και τους βίαιους εξισλαμισμούς....
Οι φανατικοί μουσουλμάνοι στράφηκαν κατά οποιουδήποτε που δεν ακολουθούσε πιστά το Κοράνι.
Απο τον 17ο αιώνα και μετά τα πράγματα βελτιώνονται στην εκπαίδευση και οι Έλληνες αρχίζουν να ιδρύουν εκπαιδευτικά ιδρύματα πάντα όμως με τη βοήθεια της Εκκλησίας και άλλων Ελλήνων ευεργετών. Ίσως τότε τα κρυφά σχολεία να σταμάτησαν τη λειτουργία τους αν και ούτε αυτό είναι σίγουρο αφού οι κατά τόπου πασάδες είχαν διαφορετικές αντιλήψεις και αποφάσεις. 

Ο Γ. Μπαμπινιώτης λέει χαρακτηριστικά:

"Η Εκκλησία πρωτοστατεί στη διάσωση των ελληνικών γραμμάτων με το λεγόμενο "κρυφό σχολειό". Στην πραγματικότητα φαίνεται πως υπήρχε μια μορφή πρωτοβάθμιας παιδείας, που γινόταν με καθαρώς εκκλησιαστική πρωτοβουλία. Σίγουρα η όλη παιδεία επί Τουρκοκρατίας δεν ήταν αποκλειστικά της Εκκλησίας. Ωστόσο η πρωτοβάθμια, τα πρώτα γράμματα, πολύ συχνά ήταν μια διδασκαλία από ιερείς με βάση την Οκτώηχο (που περιείχε τροπάρια που ψάλλονται στην εκκλησία) και άλλα εκκλησιαστικά βιβλία". 

Γενικά, γραπτές μαρτυρίες για την ύπαρξη και λειτουργία κρυφών σχολειών (με τη γνωστή έννοια) στον ευρύτερο ελληνικό χώρο δεν έχουν βρεθεί. Είναι πολύ πιθανό, όμως, σε κάποια περιοχή ή περιοχές και για κάποιο διάστημα, οι συνθήκες μόρφωσης να ήταν ιδιαίτερα αντίξοες. Απ’ αυτό το γεγονός γενικεύτηκε η ιδέα του «κρυφού σχολειού».

Οπωσδήποτε η διαμάχη για την ύπαρξη ή όχι του κρυφού σχολείου θα συνεχιστεί με αμείωτη ένταση. Όμως κάτι το οποίο έχει εντυπωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο είναι δύσκολο να σβηστεί....

"Το κρυφό σχολειό" Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Π. Βρέλλη (Ιωάννινα)

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΙΟ

Σε αυτήν την παρουσίαση θα δείτε κάποιους πίνακες ζωγραφικής με θέμα το σχολείο

κάντε κλικ στην εικόνα

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο.... Σε εκείνο το σχολείο τότε, και σε τούτο το  σχολείο σήμερα…. Τίποτα δεν έχει αλλάξει … και τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Δεν ξέρω αν μπορεί μέσα από τις συγκρίσεις να βγουν συμπεράσματα. Πάντα και σε όλες τις εποχές όλα  έχουν τα υπέρ αλλά και τα κατά τους. Αυτό που μετράει είναι να αποφεύγονται τα λάθη του παρελθόντος όπου υπάρχουν ,αλλά ταυτόχρονα να διδασκόμαστε και από αυτό. Τα σχολικά μας χρόνια είναι και θα είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας, που ούτε ξεχνιέται ούτε ξεπερνιέται, ούτε σβήνεται. Απλά το ζεις και το θυμάσαι για πάντα. Τώρα οι εκπαιδευτικοί είναι διαφορετικοί, όχι απαραίτητα καλύτεροι η χειρότεροι.  Τότε τα παιδιά έβλεπαν δάσκαλο κι έτρεχαν, σήμερα ούτε καν του μιλάνε στο δρόμο… Τότε δεν υπήρχαν Σαββατοκύριακα γιατί τα Σάββατα κάναν ακόμα σχολείο και τις Κυριακές ήμασταν υποχρεωμένοι τα πρωινά να πάμε εκκλησία και το μεσημέρι Κατηχητικό.  Τώρα οι υποχρεώσεις των παιδιών τελειώνουν αργά το βράδυ.  Και φυσικά ούτε λόγος για φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα… Σήμερα απλά επιβάλλεται. Οι δάσκαλοι μας επιβλητικοί και σοβαροί. Μερικοί πιο τολμηροί προκαλώντας και την μοίρα τους φρόντιζαν να την προμηθεύουν κιόλας στο δάσκαλο, ο οποίος σχεδόν πάντα την δοκίμαζε πάνω τους. Και οι υπόλοιποι παραδειγματιζόμασταν και απλά λυπόμασταν σιωπηλά πάντα για το ξύλο που έτρωγε ο άτακτος η αδιάβαστος συμμαθητής μας. Σήμερα οι δάσκαλοι χαμογελούν, μιλούν στα παιδιά και εκείνα μπορούν να τους κοιτούν στα μάτια. Και τα χρόνια περνάνε και τα παιδιά μεγαλώνουν και  γίνονται τα ίδια γονείς. Και οι δάσκαλοι μεγαλώνουν και όταν έρθει η ώρα να ”βγουν” από την τάξη γεμάτοι συγκίνηση κοιτάνε πίσω στα θρανία για να μετρήσουν σε πόσα και πόσα παιδικά ματάκια ”έδωσαν ” φως.  Αλλά παιδιά  σπούδασαν, άλλα πάλι όχι. Έχει βρει το καθένα τον δρόμο του. Ένα  όμως είναι σίγουρο. Ότι μεγάλωσαν με ήθος, αρχές και σεβασμό. Μα πάνω από όλα με ανοιχτούς όλους τους δρόμους.

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Με τον όρο κρυφό σχολειό προσδιορίζεται η φερόμενη μυστική και απαγορευμένη, από τους Οθωμανούς κατακτητές, εκπαίδευση των υπόδουλων του ευρύτερου ελλαδικού χώρου στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Κατά τους περισσότερους σύγχρονους ιστορικούς το κρυφό σχολειό είναι μύθος χωρίς ιστορική βάση, η δε απαγόρευση στην παιδεία επί Τουρκοκρατίας είναι αναπόδεικτη. Έλλειψη αναφορών σε ελληνική εκπαίδευση υπάρχει μόνο μέχρι τα τέλη του 16ου αι. και οφείλεται στον αρχικό μαρασμό που προκάλεσε η οθωμανική κατάκτηση, ωστόσο ως τα μέσα του 20ού αιώνα διδασκόταν ότι η ελληνική παιδεία εδιώκετο συστηματικά κατά τη διάρκεια αυτού του ενός και πλέον αιώνα, και πως αυτό οδήγησε την Εκκλησία στην κρυφή λειτουργία τέτοιων σχολείων. Υπάρχουν παρόλα αυτά και σήμερα μελετητές που, αν και λαμβάνουν υπόψιν πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν εξέδωσε ποτέ διαταγή απαγόρευσης, υποστηρίζουν την ύπαρξη κρυφών σχολείων κατά τόπους, σε περιπτώσεις όπου κυριαρχούσε αυθαιρεσία και φανατισμός των τοπικών μουσουλμάνων αρχόντων. Επίσης έχει διατυπωθεί η άποψη πως τα κρυφά σχολεία είχαν ρόλο από το δεύτερο μισό του 18ου αι. και έπειτα, καθώς πλησίαζε η Επανάσταση, λειτουργώντας κρυφά με σκοπό να διαδίδουν εθνικοαπελευθερωτικές ιδέες που δεν θα μπορούσαν να διδάσκονται φανερά στα πλαίσια των συμβατικών μαθημάτων των σχολείων που λειτουργούσαν κανονικά. Στην περίοδο της οθωμανικής κατοχής λειτουργούσαν επίσημα ελληνικά σχολεία ιδρυθέντα από την ιδιωτική πρωτοβουλία Ελλήνων και την Εκκλησία και η παροχή παιδείας με κύριο σκοπό να ετοιμαστούν στελέχη για τις ανάγκες της δεν αντιμετώπιζε την αντίδραση της κεντρικής εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Θεωρείται όμως πιθανό πως σε ορισμένες περιπτώσεις Τούρκοι αξιωματούχοι σε απομακρυσμένες περιφέρειες δυσχέραιναν ή απαγόρευαν τη λειτουργία σχολείων για ποικίλους λόγους, που πολλές φορές σχετίζονταν με την αναστάτωση που προκαλούσαν τα απελευθερωτικά κινήματα.

Το κρυφό σχολειό πίνακας του Νικόλαου Γύζη

Ο πίνακας ΄΄Κρυφό Σχολείο΄΄ του Νικόλαου Γύζη εικονίζει έναν ιερέα που σε ένα μοναστηράκι διδάσκει κάποια παιδιά και τους μιλάει για την χώρα τους και την θρησκεία τους . Το ένα παιδί πάνω σε ένα ξύλινο τραπεζάκι γράφει, μάλλον αυτά που λέει ο ιερέας, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα τον κοιτούν με προσοχή. Το μοναστηράκι είναι διαλυμένο και κατεστραμμένο ενώ στο βάθος διακρίνεται ένας κύριος ο οποίος είναι ντυμένος τσολιάς και κρατάει μια γκλίτσα. Ο πίνακας στην ουσία μιλάει για τα χρόνια που είχαν οι Τούρκοι καταλάβει την Ελλάδα και δεν άφηναν τους Έλληνες να μορφωθούν ώστε να μην ξεσηκωθούν. Όμως κάποιοι γονείς πηγαίναν τα παιδιά τους σε κάποια κρυφά μέρη ώστε ο ιερέας να τους διδάξει τα πιο σημαντικά πράγματα για την Πατρίδα τους, τη γλώσσα και τη θρησκεία.